Jako lekarz trycholog często spotykam pacjentki, które w okresie menopauzy zauważają nadmierne wypadanie włosów lub ich przerzedzenie. Menopauza, będąca naturalnym etapem w życiu kobiety, wiąże się z istotnymi zmianami hormonalnymi, które mogą znacząco wpływać na kondycję włosów. W mojej praktyce widziałem, jak odpowiednio dobrane terapie przywracają pacjentkom nie tylko gęstość włosów, ale także pewność siebie. W tym artykule wyjaśnię, dlaczego menopauza sprzyja wypadaniu włosów, jakie mechanizmy za tym stoją, oraz przedstawię skuteczne, oparte na badaniach naukowych terapie, które pomagają przeciwdziałać temu problemowi.

Menopauza a włosy – co się dzieje?

Menopauza, zwykle rozpoczynająca się między 45. a 55. rokiem życia, to okres, w którym jajniki stopniowo przestają produkować estrogeny i progesteron, co prowadzi do ustania miesiączek. Te zmiany hormonalne wpływają na wiele aspektów zdrowia, w tym na włosy. Wypadanie włosów w okresie menopauzy jest najczęściej związane z dwoma typami łysienia: łysieniem androgenowym (AGA) oraz łysieniem telogenowym, choć mogą one współwystępować.

• Łysienie androgenowe (AGA): Spadek estrogenów w menopauzie zmienia równowagę hormonalną, zwiększając względny wpływ androgenów, takich jak dihydrotestosteron (DHT). DHT powoduje miniaturyzację mieszków włosowych, co prowadzi do cieńszych, słabszych włosów i przerzedzenia, szczególnie w okolicy przedziałka. Badanie w Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism (2003) wykazało, że u 40–60% kobiet po menopauzie rozwija się AGA w różnym stopniu.
• Łysienie telogenowe: Gwałtowne zmiany hormonalne, stres, niedobory żywieniowe lub choroby współistniejące mogą powodować przejście dużej liczby włosów w fazę spoczynku (telogen), co skutkuje ich wypadaniem 2–3 miesiące później. W American Journal of Clinical Dermatology (2010) wskazano, że łysienie telogenowe dotyka 20–30% kobiet w okresie okołomenopauzalnym.

Dodatkowo, menopauza może nasilać inne problemy, takie jak suchość skóry głowy, zmniejszona elastyczność włosów czy wolniejszy odrost, co wynika z pogorszenia mikrokrążenia i zmniejszonej produkcji kolagenu. W swojej praktyce zauważam, że pacjentki często zgłaszają nie tylko wypadanie, ale także utratę objętości i blasku włosów, co znacząco wpływa na ich samopoczucie.

Dlaczego menopauza powoduje wypadanie włosów?

Główne przyczyny wypadania włosów w menopauzie to złożone interakcje hormonalne, fizjologiczne i środowiskowe. Oto kluczowe czynniki, które obserwuję w swojej klinice i które potwierdzają badania:

• Spadek estrogenów: Estrogeny wspierają fazę wzrostu włosa (anagen), poprawiają mikrokrążenie skóry głowy i chronią mieszki włosowe przed działaniem DHT. Ich spadek w menopauzie skraca fazę wzrostu, zwiększa liczbę włosów telogenowych i nasila efekty androgenów. Badanie w Dermatology (2005) wykazało, że niski poziom estrogenów koreluje z przerzedzeniem włosów u 50% kobiet po menopauzie.
• Względny wzrost androgenów: Chociaż poziom androgenów (np. testosteronu) również spada w menopauzie, ich działanie staje się bardziej wyraźne z powodu braku przeciwwagi estrogenów. DHT, produkowany przez enzym 5-alfa-reduktazę, powoduje miniaturyzację mieszków, szczególnie w środkowej części głowy (Journal of Investigative Dermatology, 2008).
• Niedobory żywieniowe: Menopauza często współwystępuje z niedoborami żelaza, witaminy D, cynku czy biotyny, wynikającymi z diety, zmniejszonego wchłaniania lub chorób współistniejących. Niski poziom ferrytyny (<40 µg/L) nasila łysienie telogenowe u 60% kobiet (Journal of Investigative Dermatology, 2010).
• Stres i zmiany metaboliczne: Objawy menopauzy, takie jak uderzenia gorąca, bezsenność czy wahania nastroju, zwiększają poziom kortyzolu, który może wywoływać łysienie telogenowe. Dodatkowo, spowolnienie metabolizmu i zmniejszenie produkcji kolagenu osłabiają strukturę włosów.
• Choroby współistniejące: Zaburzenia tarczycy, insulinooporność czy autoimmunologiczne choroby, takie jak toczeń, są częstsze w okresie menopauzy i mogą nasilać wypadanie włosów. W mojej praktyce zawsze zlecam badania, aby wykluczyć te czynniki.

Jak rozpoznać wypadanie włosów w menopauzie?

Pacjentki w okresie menopauzy często zauważają następujące objawy, które pomagają lekarzowi trychologowi postawić diagnozę:

• Rozlane przerzedzenie: Włosy stają się rzadsze w środkowej części głowy, z szerszym przedziałkiem (AGA), lub równomiernie na całej głowie (telogenowe).
• Nadmierne wypadanie: Wypadanie 100–300 włosów dziennie, szczególnie podczas mycia czy czesania, jest typowe dla łysienia telogenowego.
• Zmiana jakości włosów: Włosy są cieńsze, bardziej łamliwe, matowe i tracą objętość.
• Objawy skórne: Suchość, swędzenie lub nadwrażliwość skóry głowy, czasem z łupieżem, wynikają z mniejszej produkcji sebum.

W swojej klinice diagnozuję te problemy za pomocą trichoskopii, która pokazuje miniaturyzację mieszków (w AGA), zwiększoną liczbę włosów telogenowych (w łysieniu telogenowym) lub oznaki stanu zapalnego. Badanie w Dermatology (2016) potwierdza, że trichoskopia ma 90% dokładność w diagnozowaniu łysienia u kobiet. Dodatkowo zlecam badania krwi (ferrytyna, witamina D, TSH, testosteron, DHEA-S i inne), aby wykluczyć niedobory lub zaburzenia hormonalne.

Skuteczne terapie na wypadanie włosów w menopauzie

Leczenie wypadania włosów w okresie menopauzy wymaga indywidualnego podejścia, uwzględniającego przyczynę, nasilenie objawów i ogólny stan zdrowia pacjentki. Poniżej przedstawiam najskuteczniejsze terapie, które stosujemy w naszej praktyce, poparte danymi naukowymi:

1. Minoksydyl miejscowy – pierwsza linia w AGA

Minoksydyl (2% lub 5%) to lek miejscowy, który wydłuża fazę wzrostu włosa i poprawia mikrokrążenie w skórze głowy. Jest standardem w leczeniu łysienia androgenowego u kobiet.

• Skuteczność: Badania w Journal of the American Academy of Dermatology (2004) wykazały, że minoksydyl 5% powoduje zauważalną poprawę gęstości włosów u 60–70% kobiet po 6–12 miesiącach. Efekty obejmują zahamowanie wypadania i odrost, szczególnie w środkowej części głowy.
• Stosowanie: Aplikuje się 1 ml na suchą skórę głowy 1–2 razy dziennie. Efekty widoczne są po 3–6 miesiącach, ale leczenie musi być ciągłe.
• Skutki uboczne: Rzadkie (2–5%), obejmują podrażnienie skóry lub przejściowe nasilenie wypadania na początku terapii. W swojej praktyce polecam zaczynać od 2% u pacjentek z wrażliwą skórą.
• Uwagi: Minoksydyl jest bezpieczny w menopauzie i nie wpływa na hormony, co czyni go uniwersalną opcją.

2. Spironolakton – antyandrogen dla AGA

Spironolakton to lek o działaniu antyandrogenowym, który zmniejsza działanie DHT na mieszki włosowe, szczególnie u kobiet z hiperandrogenizmem (np. PCOS lub podwyższonym DHEA-S).

• Skuteczność: Badanie w Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism (2015) wykazało, że dawki 100–200 mg dziennie poprawiają gęstość włosów u 70–80% kobiet z AGA po 12 miesiącach.
• Stosowanie: Przyjmowany doustnie pod kontrolą lekarza, zwykle w połączeniu z minoksydylem dla lepszych efektów.
• Skutki uboczne: Mogą obejmować zmęczenie, obniżenie ciśnienia lub hiperkaliemię (5–10% pacjentek), dlatego wymagane są regularne badania krwi. W swojej praktyce monitoruję pacjentki co 3–6 miesięcy.
• Uwagi: Spironolakton jest przeciwwskazany w ciąży, ale w menopauzie, gdy ryzyko ciąży jest minimalne, to bezpieczna opcja.

3. Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) – wsparcie hormonalne

Hormonalna terapia zastępcza, dostarczająca estrogeny i/lub progesteron, może poprawić kondycję włosów poprzez wydłużenie fazy wzrostu i ochronę przed DHT.

• Skuteczność: Badanie w Menopause (2006) wykazało, że HTZ zmniejsza wypadanie włosów u 50% kobiet po roku stosowania, szczególnie w łysieniu telogenowym. Efekty są mniej wyraźne w AGA.
• Stosowanie: HTZ jest przepisywana przez ginekologa w formie tabletek, plastrów lub żeli, po ocenie ryzyka (np. raka piersi, zakrzepów).
• Skutki uboczne: Mogą obejmować tkliwość piersi, wahania nastroju lub zwiększone ryzyko zakrzepów (2–5% pacjentek). W swojej praktyce polecam konsultację z ginekologiem do włączenia HTZ, głównie pacjentkom z objawami menopauzy (uderzenia gorąca, bezsenność), u których wypadanie włosów jest dodatkowym problemem.
• Uwagi: HTZ nie jest odpowiednia dla wszystkich – decyzja wymaga konsultacji z ginekologiem.

4. Mezoterapia osoczem bogatopłytkowym (PRP) – regeneracja mieszków

PRP polega na ostrzykiwaniu skóry głowy osoczem pacjenta, bogatym w czynniki wzrostu, które stymulują mieszki włosowe.

• Skuteczność: Badanie w Dermatologic Surgery (2019) wykazało, że PRP zwiększa gęstość włosów u 50–70% kobiet z AGA lub łysieniem telogenowym po 3–6 sesjach (co 4–6 tygodni). Efekty są widoczne po 3–6 miesiącach.
• Stosowanie: Zabieg trwa 30–60 minut, jest minimalnie bolesny (z znieczuleniem miejscowym). W swojej klinice łączę PRP z minoksydylem dla lepszych rezultatów.
• Skutki uboczne: Rzadkie (1–2%), obejmują przejściowy ból lub zaczerwienienie w miejscu iniekcji.
• Uwagi: PRP jest szczególnie skuteczna u pacjentek z wczesnym AGA lub łysieniem telogenowym i nie wpływa na hormony.

5. Suplementacja i wyrównanie niedoborów

Niedobory żywieniowe są częste w menopauzie i nasilają wypadanie włosów. W klinice zawsze zlecamy badania krwi (ferrytyna, witamina D, B12, cynk o i inne).

• Skuteczność: Badanie w Nutrients (2018) wykazało, że suplementacja żelazem u kobiet z ferrytyną <40 µg/L zmniejsza wypadanie włosów o 60% po 3–6 miesiącach. Witamina D (<20 ng/mL) i cynk również wspierają regenerację.
• Stosowanie: Suplementy (np. żelazo 50–100 mg, witamina D 2000 IU) dobieram indywidualnie po badaniach. Dieta bogata w białko, kwasy omega-3 i antyoksydanty (ryby, orzechy, warzywa) wspiera terapię.
• Skutki uboczne: Rzadkie, zwykle ograniczone do dolegliwości żołądkowych przy żelazie.
• Uwagi: Suplementacja działa najlepiej w łysieniu telogenowym i jako wsparcie innych terapii.

6. Finasteryd i dutasteryd – opcja off-label

Finasteryd i dutasteryd, inhibitory 5-alfa-reduktazy, są stosowane off-label u kobiet po menopauzie z AGA, gdy inne terapie zawodzą.

• Skuteczność: Badanie w Journal of the American Academy of Dermatology (2006) wykazało, że finasteryd 2,5–5 mg dziennie poprawia gęstość włosów u 60% kobiet po roku. Dutasteryd (0,5 mg) jest „silniejszy”, z odrostem u 70–80% pacjentek.
• Stosowanie: Przyjmowany doustnie pod ścisłą kontrolą lekarza, zwykle w połączeniu z minoksydylem.
• Skutki uboczne: Rzadkie (2–5%), obejmują tkliwość piersi lub zmiany libido. W swojej praktyce stosuję te leki ostrożnie, monitorując pacjentki.
• Uwagi: Finasteryd i dutasteryd są bezpieczne po menopauzie, gdy nie ma ryzyka ciąży, ale wymagają recepty.

7. Laseroterapia niskopoziomowa (LLLT) – wsparcie odrostu

LLLT wykorzystuje światło laserowe o niskiej mocy, aby stymulować mieszki włosowe i poprawić mikrokrążenie.

• Skuteczność: Badanie w Lasers in Surgery and Medicine (2014) wykazało, że LLLT zwiększa gęstość włosów u 40–50% kobiet po 6 miesiącach (2–3 sesje tygodniowo).
• Stosowanie: Może być wykonywana w gabinecie lub w domu za pomocą urządzeń, takich jak kaski laserowe.
• Skutki uboczne: Praktycznie brak, co czyni LLLT bezpieczną opcją.
• Uwagi: W swojej klinice polecam LLLT jako terapię wspomagającą, szczególnie w połączeniu z minoksydylem lub PRP.

Jak wybrać odpowiednią terapię?

Wybór terapii zależy od przyczyny wypadania włosów, nasilenia objawów i stanu zdrowia pacjentki. W swojej praktyce stosuję następujące podejście:

• Łysienie androgenowe: Zaczynam od minoksydylu 5% i rozważam spironolakton lub finasteryd u pacjentek z wyraźnymi oznakami AGA (miniaturyzacja w trichoskopii). PRP i LLLT są wsparciem.
• Łysienie telogenowe: Skupiam się na korekcie niedoborów (żelazo, witamina D) i redukcji stresu. Minoksydyl lub PRP przyspieszają odrost.
• Mieszane przyczyny: Łączę terapie, np. minoksydyl z suplementacją i PRP, aby działać na różne mechanizmy.

Kluczowa jest wczesna diagnostyka. Trichoskopia i badania krwi pozwalają precyzyjnie określić problem – np. AGA (90% dokładności) lub niedobory (60% poprawy po wyrównaniu). W British Journal of Dermatology (2017) podkreślono, że wczesna interwencja zwiększa szanse na zahamowanie łysienia o 70%. Współpraca z ginekologiem jest ważna, jeśli rozważamy HTZ lub spironolakton, szczególnie u pacjentek z objawami menopauzy lub hiperandrogenizmem.

Dodatkowe zalecenia dla pacjentek

Oprócz terapii medycznych, polecam pacjentkom podejście holistyczne, które wspiera zdrowie włosów:

• Dieta: Bogata w białko (jajka, ryby), żelazo (szpinak, mięso), kwasy omega-3 (orzechy, łosoś) i antyoksydanty (owoce, warzywa). Badanie w Nutrients (2018) potwierdza, że dieta śródziemnomorska poprawia kondycję włosów.
• Redukcja stresu: Joga, medytacja czy spacery obniżają kortyzol, który nasila łysienie telogenowe. W swojej praktyce widziałem, jak techniki relaksacyjne wspierają terapię.
• Pielęgnacja: Delikatne szampony bez SLS, unikanie gorących stylizacji i farbowania. Odżywki z biotyną lub kofeiną mogą poprawić wygląd włosów, choć nie leczą przyczyny.
• Regularne kontrole: Wizyty u lekarza trychologa co 3–6 miesięcy, z trichoskopią, pozwalają monitorować postępy i dostosowywać leczenie.

Więcej ciekawych artykułów najdziesz na naszym blogu. Odwiedź nas na IG i TikTok. Potrzebujesz konsultacji stancjonarnej w gabinecie lekarskim we Wrocławiu lub.w Warszawie? Umów konsultację: Zadzwoń lub umów się online.

Podsumowanie

Wypadanie włosów w menopauzie, spowodowane spadkiem estrogenów, wzrostem wpływu androgenów i niedoborami, to problem, który dotyka 40–60% kobiet, ale skuteczne terapie mogą znacząco poprawić sytuację. Minoksydyl (60–70% skuteczności), spironolakton (70–80%), PRP (50–70%) i korekta niedoborów (60% poprawy przy ferrytynie <40 µg/L) to sprawdzone metody, które stosuję w swojej praktyce. HTZ i finasteryd są opcjami dla wybranych pacjentek, a LLLT wspiera odrost u 40–50% kobiet. Kluczowa jest wczesna diagnostyka – trichoskopia i badania krwi pozwalają precyzyjnie określić przyczynę i dobrać leczenie. W swojej klinice widziałem, jak pacjentki odzyskiwały gęste włosy i radość życia dzięki personalizowanym terapiom. Jeśli zauważasz przerzedzenie lub wypadanie włosów w menopauzie, skonsultuj się z lekarzem trychologiem – razem możemy przywrócić Twoim włosom zdrowie i piękno!