Utrata włosów kojarzy się zazwyczaj z problemami hormonalnymi, genetyką, chorobami skóry czy efektami ubocznymi leczenia farmakologicznego. Jednak nie zawsze źródłem problemu są czynniki fizjologiczne. Istnieje zaburzenie psychiczne, które może prowadzić do znacznej utraty owłosienia – trichotillomania. To stosunkowo mało znana, ale poważna przypadłość psychiczna, która wymaga zrozumienia, empatii i profesjonalnej pomocy.

Czym jest trichotillomania?

Trichotillomania, inaczej nazywana zaburzeniem wyrywania włosów, jest klasyfikowana jako zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (z grupy zaburzeń kontroli impulsów). Osoby cierpiące na to schorzenie mają nieodpartą potrzebę wyrywania sobie włosów z różnych części ciała – najczęściej z głowy, brwi, rzęs, a także z brody, pach, rąk czy miejsc intymnych.

Wyrywanie włosów nie jest przypadkowym gestem. Zazwyczaj jest to działanie powtarzalne, często rytualne, któremu towarzyszy napięcie przed czynnością i ulga po jej wykonaniu. W wielu przypadkach pacjent nie jest w stanie powstrzymać się od tej czynności, mimo świadomości jej szkodliwości. Trichotillomania może prowadzić do widocznych ubytków włosów, uszkodzeń skóry, infekcji, a także obniżenia samooceny i pogorszenia jakości życia.

Psychologiczne podłoże trichotillomanii

Przyczyny trichotillomanii są złożone i zazwyczaj mają charakter psychiczny. Choć konkretne źródła zaburzenia różnią się u poszczególnych osób, specjaliści wskazują kilka głównych czynników psychologicznych:

1. Stres i napięcie emocjonalne

Wyrywanie włosów często jest mechanizmem radzenia sobie z silnym stresem, lękiem lub napięciem. Osoba dotknięta tym zaburzeniem może nieświadomie używać tej czynności jako sposobu na chwilowe złagodzenie negatywnych emocji. Może to być reakcja na sytuacje stresujące – egzaminy, problemy w pracy, konflikty rodzinne czy trudności społeczne.

2. Zaburzenia lękowe i depresyjne

Trichotillomania może występować równolegle z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, zaburzenia lękowe, fobia społeczna czy PTSD. W takich przypadkach wyrywanie włosów staje się elementem szerszego obrazu zaburzeń psychicznych.

3. Niska samoocena i potrzeba kontroli

Dla niektórych osób wyrywanie włosów to sposób na odzyskanie kontroli w sytuacji, gdy wszystko inne wydaje się wymykać spod niej. Wewnętrzne przekonanie o braku wpływu na swoje życie może prowadzić do kompulsywnego kontrolowania własnego ciała – w tym przypadku poprzez włosy.

4. Przebieg traumatycznych doświadczeń

Trichotillomania może być też reakcją na traumę z przeszłości, taką jak przemoc, molestowanie, opuszczenie czy inne trudne doświadczenia z dzieciństwa. W takim kontekście wyrywanie włosów bywa formą autoagresji, a nawet karania samego siebie.

Objawy i rozpoznanie

Objawy trichotillomanii są często trudne do zauważenia przez otoczenie, ponieważ osoby dotknięte tym zaburzeniem często ukrywają swoje działania z powodu wstydu. Wśród typowych oznak można wymienić:

• widoczne ubytki włosów w określonych obszarach ciała,
  
• obecność krótkich, połamanych włosów w miejscu wyrywania,
  
• unikanie sytuacji społecznych (np. basenu, fryzjera, zdjęć),
  
• uczucie ulgi po wyrywaniu,
  
• napady kompulsywnego wyrywania w określonych sytuacjach, np. przed snem, podczas nauki, w stresujących momentach.
  

Diagnoza jest zazwyczaj stawiana przez psychiatrę lub psychologa na podstawie wywiadu klinicznego i obserwacji objawów, często z wykluczeniem innych przyczyn łysienia, jak np. łysienie plackowate.

Leczenie trichotillomanii

Leczenie trichotillomanii jest złożone i długotrwałe, ale możliwe. Wymaga zaangażowania zarówno terapeuty, jak i samego pacjenta. Najczęściej stosowane metody to:

1. Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT)

To najskuteczniejsza forma terapii w przypadku trichotillomanii. CBT pomaga pacjentowi zidentyfikować wyzwalacze zachowania, nauczyć się nowych strategii radzenia sobie ze stresem oraz zmienić nawyki myślowe i behawioralne związane z wyrywaniem włosów. Często stosuje się też technikę HRT (habit reversal training), czyli trening odwracania nawyków.

2. Farmakoterapia

W niektórych przypadkach lekarz psychiatra może zalecić leki – najczęściej są to selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), stosowane w leczeniu depresji i zaburzeń lękowych. Pomagają one w redukcji napięcia i kontrolowaniu impulsów.

3. Terapie wspierające i grupy wsparcia

Osoby cierpiące na trichotillomanię często czują się samotne i niezrozumiane. Udział w grupie wsparcia lub kontakt z innymi osobami dotkniętymi tym samym zaburzeniem może przynieść ulgę, motywację do walki oraz poczucie wspólnoty.

Trichotillomania a jakość życia

Choroba ta może znacząco wpłynąć na jakość życia. Prowadzi nie tylko do fizycznych skutków, takich jak blizny, infekcje czy trwałe łysienie, ale także do problemów psychologicznych – poczucia wstydu, izolacji, obniżenia samooceny, a nawet depresji. Często osoby chore ukrywają swoją przypadłość przez wiele lat, co opóźnia moment szukania pomocy.

Podsumowanie

Trichotillomania to poważne, choć często bagatelizowane zaburzenie psychiczne. Utrata włosów jest w tym przypadku tylko widocznym skutkiem głębszych problemów emocjonalnych i psychicznych. Zrozumienie psychicznych przyczyn tego zaburzenia jest kluczowe dla skutecznego leczenia i wsparcia osoby chorej. Wczesna diagnoza, psychoterapia i otoczenie pełne empatii mogą znacząco poprawić jakość życia osób zmagających się z trichotillomanią.

Więcej o poradach trychologicznych przeczytasz TUTAJ. Jeśli problem dotyczy Ciebie zapraszamy do KONTAKTU. Odwiedź nas na Instagramie i TikToku.

Zobaczcie efekt leczenia farmakologicznego w Kierach Medical Clinic: